سخن گفتن در باره شخصیت ممتاز حضرت علی که در حقیقت برگزیده الهی و برترین  انسان و مسجود ملائکه است کاری سخت و مشکل است چر که علی(ع) برترین بشر بعد از رسول گرامی اسلام است که هیچکس به رتبه و مقام او نرسیده و نخواهد رسید و بنا به گفته جرجرداق مسیحی خورشیدی که فقط یکبار در تاریخ بشر طلوع کرده و دیگر طلوع نخواهد کرد. در این نوشتار بر آنیم که به ذره ای از صفات بیکران حضرت علی (ع)اشاره کنیم و خود را به متصف  به آن حضرت کنیم :

1-     در مناقب خوارزمی  آمده است که رسول خدا  فرمودند که خداوند برای برادرم علی فضایل بی شماری قرار داده است  که اگر کسی به یکی از فضایل اعتقاد پیدا کند خداوند گناهان گذشته و آینده او را می آمرزد و اگر کسی یکی از آن فضایل را بنویسد تا آن زمانی که آن نوشته باقی باشد ملایکه برای او استغفار می کنند واگر کسی یکی از فضایل آن حضرت را گوش کند خداوندهمه گناهانی که از راه گوش انجام داده است می بخشد و اگر کسی به یکی از فضایل او نگاه کند خداوند تمام گناهانی را که از راه چشم انجام داده است آن را می بخشد (مناقب خوارزمی صفحه 19)

2-   ابن بی الحدید معتزلی دانشمند برجسته اهل سنت در کتاب نفیس شرح بر نهج البلاغه در اوصاف حضرت( علی )چنین می نویسد:

اینک چه بگویم در باره بزرگ مردی که دشمنانش به فضیلت او اقرار کرده اند برای آنان امکان منکر شدن مناقب وفضایل او فراهم نشده است و نتوانسته اند فضایل  او را پوشیده دارند وتو می دانی که بنی امیه وقتی بر خاور وباخترجهان چیره شدند و با تمام مکر ونیرنگ در خاموش کردن  پرتو علی کوشیدند وبر ضد او تشویق کردند وبر او عیب ها وکارهای نکوهیده تراشیدند وبر منابر و خطابه ها او و اولاد او را لعن کردند و همه این کار ها بر علو و برتری افزود .( شرح بر نهج البلاغه جلد 1 ص16)

چه بگویم در باره بزرگ مردی که هر فضیلت به او باز می گردد و هر فرقه به او پایان می پذیرد و هر طایفه او را به سوی خود می کشد. او سالار همه فضایل و سرچشمه آن یگانه مرد و پیشتاز عرصه آنهاست رطل گران همه فضلیت ها او راست و هرکس پس از اودر هر فضیلتی که درخشش پیدا کرده است از او پرتو گرفته است و در راه او گام نهاده است و اگر علی را در مورد فضایل وخصایص نفسانی نیک بنگری او را سخت رخشان وبر اوج شرف خواهی دید(همان ماخذ صفحه 17)

اما در مورد شجاعت چنان است که که نام همه شجاعان پیش از خود را از یاد مردم برده است ونام کسانی که پیش از او آمده اند محو کرده است شجاعت وپایداری او در جنگ ها چنان مشهور است که تا روز قیامت به آن مثل زده خواهد شد او دلاوری است که هرگز نگریخته از هیچ لشکری بیم نکرده است و با هیچ کس نبرد نکرده است مگر او ر ا کشته است و هیچگاه ضربتی بر او نزده است که محتاج ضربت دوم باشد

  اما در مورد سخاوت و و جود آن حضرت بر همه آشکار است او روزها را روزه می گرفت با انکه از گرسنگی سست می شد و باز خوراک خود را ایثار می فرمود. مفسران روایت کرده که اگر حضرت علی (ع) 4درهم می دشت یک در هم را در شب یک درهم را در روز ویک در هم را در نهان ویک درهم را آشکارا انفاق می کرداو با دستان خویش چاه حفر می کرد وسپس در راه خدا وقف می کرد. او همان امامی است که که بیت المال را  بین مردم تقسیم می کرد وآن را جارو می کرد وبر آن نماز می خواهند معاویه که از دشمنان سرسخت او بود فرمود که اگر علی دو خانه از طلا و کاه می داشت اول خانه طلا را تقسیم می کرد وبعد خانه کاه (همان ماخذ صفحه 23)

 او فصیح ترین مردم بوده است او امام همه فصیحان وسرور همه بلیغان است و در وصف سخنان او گفته اندفروتر از سخن خالق وفراتر از سخن همه خلایق . مردم آئین سخنوری وآیین نگارش را از او یاد گرفته اند معاویه وقتی شنید علی به شهادت رسیده است فرمود به خدا سوگند با مرگ پسر ابی طالب  فقه وعلم عرب نیز مرد

 او عابد ترین مردم  بعد از رسول خداست وهیچ یک از ابنای بشر به اندازه او به خدا عبادت نکرده استمردم چگونگی نماز گزاردن ونماز شب وو خواندن نافله ها  را از او یاد گرفته اند. چه گمان می بری در مورد مردی که محافظت او بر نماز چنین است که فرمان داد در شب لیلة الهریر برای او قطعه چرمی میان دو صف  بگسترند وبر او نمار بگذارد در حالی که تیرهای دشمن از سمت چپ وراست از کنار وگوشهای او می رفت وپیش پایش  فرو می افتادو از ان هیچ بیمی نداشت. و تو هرگاه به دعا ها ومناجات های او دقت کنی بر آنچه از تعظیم واجلال خدای سبحان در آن گنجانده شده است آگاه شوی خواهی دید که چه خضوع وخشوع و فروتنی و تسلیم خدا بودن درقبال عزت و هیبت خداوند مطرح است و خواهی دید چه اخلاصی او را فرا گرفته است و این سخنان از چه دلی سرچشمه گرفته است

 3-  توماس کارلایل دانشمند انگلیسی:

نمی توانم از ستایش ومدح علی خودداری کنم زیرا او جوانی بود شریف القدر وبزرگ منش ،سرچشمه رحمت و احسان ومظهر بزرگی و دلاوری وشجاعت بی مانند ولطف و رافت آمیخته بودو عدل وداد تنها شعار اخلاقی این پهلوان مذهبی  به شمار می رفت و بهترین مدعا آخرین وصایا به فرزندانش است که اگر من مُردم فقط به او یک ضربت بزنید

4-  گابریل انگیزی دانشمند فرانسوی

شخصیت علی دارای دو خاصیت برجسته وممتاز بود که بر هیچ یک از قهرمانان تاریخ نمی توان یافت . نخست آنکه علی در عین حال که عنوان قهرمانی وامام هر دو را دارا بود سردار جنگی شکست ناپذیر  وعالم الهی وفصیح ترین خطبای صدر اسلام به شمار می رفت دوم این که علی  از نظر مذاهب اسلام که مورد ستایش وتکریم قرار گرفته است و بی آنکه خود خواسته باشد تمام ادیان وفرق اسلامی او را پیشوای خود می شناسند( شسوار اسلام گابریل انگیزی با ترجمه کاظم عمادی ص248 )

5-     موفق بن احمد بن حنبل با سندش از ابن عباس نقل می کند که رسول خدا روایت کرده است: اگر تمام درختان قلم گردند وآب دریا ها جوهر گردندو جنیان حساب کنند وانسانها بنویسند نمی توانند فضایل حضرت علی را بنویسند (ینابیع الموده جلد 1 صفحه 122)

6-  علی بن بهان الدین حلبی شافعی در سیره حلبیه

مومن آل یاسین  علی بن ابی طالب است . سه طایفه اند که به خدا شرک نورزیدند حزقیل آل مومن فرعون حبیب نجار وصاحب آل یاسین که علی فاضل ترین آنان است( سیره حلبیه جلد2صفحه 270)

7-  عایشه ام المومنین

هنگامی که طلا به محک کشیده می شود بدون تردید درجه خلوص آن مشخص می شود و در اجتماع ما مردم خوب وبد در هم آمیخته اند و علی در این میان نقش محک ومعیار را بازی می کند( شبلنجی در نور الابصار)

8-  شافعی رئیس مذهب شافعی

اگر علی معنویت باطن خود را آن چنان که بود ظاهر می کرد همه به او سجده می کردند ( الفصول المهمه ابن صباغ مالکی ص4)

9-   سید محمد تیجانی دانشمند مصری

اگر هر مسلمانی بدون تعصب و بدن عاطفه بنگرد خواهد دید که علی دانشمند ترین انسان پس از رسول خداست و تاریخ گواست که بزرگان واصحاب در آنچه بر آنان دشوار می آمد وبسوی او می آمدند و از او استمداد می کردند از خود خلیفه دوم در هفتاد موضع نقل شده که فرمودند لولا علی لهلک عمر  (با راستگویان صفحه 171 )

10-جبران خلیل جبران دانشمند مسیحی

عرب در حقیقت مقام وقدرت علی را نشناخت تا آنکه مردمی از همسایگان پارس بپا خواستند و فرق میان گوهر وسنگریزه را شناختند

  وهزاران روایت دیگر که هر یک به گوشه ای از فضایل حضرت علی که همگی از لسان پیامبر اکرم واصحاب رسول خدا روایت شده است

اینک این ما هستیم که راه وروش مسلمانی دینداری عبادت واطاعت از خدا و خدمت به خلق را از او یاد بگیریم  وبکوشیم که علی وار زندگی کنیم

تهیه وتنظیم

معاونت پرورشی وتربیت بدنی شهرستان گمیشان